Άρθρο για το περιβάλλον στη Μαγνήσια στη σελίδα 22 του ένθετου Περιβάλλον της Επετειακής Έκδοσης της “ΜΑΓΝΗΣΙΑ” για τα 15 χρόνια
Το περιβάλλον αποτελεί κλειδί για τη βιώσιμη ανάπτυξη και βάση για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη κάθε περιοχής. Τα τελευταία χρόνια στη Μαγνησία η σχέση οικονομίας, κοινωνίας και περιβάλλοντος έχει έλθει δυναμικά στο προσκήνιο προκαλώντας ζωηρή συζήτηση γύρω από την ισόρροπη ανάπτυξή τους, αλλά και τη διατάραξη που προκαλούν οι δύο πρώτοι πυλώνες στο περιβάλλον, ενώ σε επίπεδο Ελλάδας είναι ασφαλές να πούμε ότι οι πολίτες της επιδεικνύουν εξαιρετικό βαθμό ενεργοποίησης και συμμετοχής στα περιβαλλοντικά ζητήματα.
Με ανεξάντλητη φυσική ομορφιά, γεωμορφολογική πολλαπλότητα, ιστορία και πολιτισμό από άκρη σε άκρη παρουσιάζει ποιοτικά πλεονεκτήματα και ανεξάντλητες δυνατότητες.
Η πορεία, ωστόσο, μιας σύγχρονης Μαγνησίας προς την πρόοδο και την ανάπτυξη προσκρούει στην απουσία επίσημων και υπεύθυνων διαπιστώσεων, απαντήσεων και διαχείρισης του προβλήματος της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης, η οποία αφαιρεί από τα στρατηγικά της πλεονεκτήματα και ανακόπτει τη δυναμική της.
Η πόλη του Βόλου είναι μία από τις ελληνικές πόλεις που εμφανίζουν οξυμμένο πρόβλημα ατμοσφαιρικής ρύπανσης που οφείλεται σε σειρά παραγόντων. Ανθρωπογενείς πηγές ρύπανσης, όπως η αστικοποίηση, η αυξημένη εκβιομηχάνιση και η εκτεταμένη χρήση ΙΧ των τελευταίων δεκαετιών υποβάθμισαν την ποιότητα του αέρα, ενώ σε συνδυασμό με μετεωρολογικούς παράγοντες και τα σύνθετα τοπογραφικά και γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής η ρύπανση εγκλωβίζεται πάνω από την πόλη. Και δεν είναι μόνο οι χαμηλής έντασης άνεμοι που δε διευκολύνουν την απομάκρυνση των αέριων ρύπων αφού, ακόμη και όταν φυσούν ισχυροί νότιοι άνεμοι, το Πήλιο λειτουργεί σαν φυσικό τείχος. Ταυτόχρονα, η στροφή πολλών πολιτών προς τα τζάκια και τις άλλες φθηνές παραδοσιακές μορφές θέρμανσης με καύση ξύλου και άλλων υλικών κατά τους χειμερινούς μήνες συνιστούν πρόσθετο επιβαρυντικό παράγοντα.
Επιμέρους παράγοντες που αθροιστικά ευνοούν την ύπαρξη συνθηκών ατμοσφαιρικής ρύπανσης είναι η λειτουργία μεγάλων βιομηχανιών ουσιαστικά εντός του αστικού της πόλης, αλλά και η παραμονή του σκραπ στον προβλήτα 1 του Λιμανιού του Βόλου εντός της περιοχής των Παλαιών. Επιπλέον, ο σχεδιασμός για δημιουργία εργοστασίου SRF (επεξεργασίας αστικών αποβλήτων για καύση) δε συνάδει με τον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Απορριμμάτων, ο οποίος δίνει προτεραιότητα στην επαναχρησιμοποίηση και στην ανακύκλωση των στερεών αποβλήτων.
Το φαινόμενο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης δημιουργεί έντονο αναβρασμό και συντηρεί τη δικαιολογημένη ανησυχία των πολιτών της Μαγνησίας, η οποία πρόσφατα συνοδεύθηκε από επιστημονικά δεδομένα που επιβεβαιώνουν τα αρνητικά αποτελέσματα στη δημόσια υγεία της περιοχής. Η δημοσίευση της πρόσφατης δωδεκάμηνης έρευνας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας για τη διασύνδεση των περιστατικών ρύπανσης με τους ασθενείς που προσέρχονται με καρδιοαναπνευστικά προβλήματα στο Νοσοκομείο του Βόλου έδειξε ότι, όσον αφορά τα παιδιατρικά περιστατικά που εμφανίστηκαν στο Νοσοκομείο σε σύνολο 366 ημερών, το 32,43%, συσχετίστηκαν με τις ημέρες όπου η ατμόσφαιρα του Βόλου ήταν περιβαλλοντικά επιβαρυμένη, ενώ αντίστοιχα στα παθολογικά περιστατικά η συσχέτιση έφτανε σε ποσοστό 25,83%. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με την έρευνα του Τμήματος Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας το 2019, η Μαγνησία εμφανίζει μεγαλύτερη θνησιμότητα από το μέσο όρο της Ελλάδας σε διάφορες μορφές καρκίνου και σε εγκεφαλικά επεισόδια. Επακόλουθο, συνεπώς, της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης είναι η ευρύτερη υπονόμευση του αισθήματος ασφάλειας και της κοινωνικής ομαλότητας στην περιοχή με τη συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών να αξιώνουν την προστασία του δικαιώματός τους για καθαρό αέρα.
Πρόσφατη είναι η απόφαση – σταθμός βρετανικού δικαστηρίου που για πρώτη φορά στην ιστορία αποφάσισε ότι για το θάνατο ενός εννιάχρονου κοριτσιού από το νοτιοανατολικό Λονδίνο ευθύνεται η ατμοσφαιρική ρύπανση που κατέγραφε υψηλά επίπεδα και η έρευνα έδειξε εντυπωσιακή σχέση ανάμεσα στις επείγουσες νοσηλείες του κοριτσιού και των συγκεντρώσεων του διοξειδίου του αζώτου και των αιωρούμενων μικροσωματιδίων λίγα χιλιόμετρα από το σπίτι της.
Ο τόπος έχει ανάγκη από συνολικό σχεδιασμό και μεθοδευμένες δράσεις περιβαλλοντικής ανασυγκρότησης. Η ανακύκλωση με διαλογή στην πηγή πρέπει να καταστεί κύρια μέθοδος διαχείρισης απορριμμάτων και να δοθεί έμφαση στην επιλογή του φυσικού αερίου που είναι το φιλικότερο περιβαλλοντικά καύσιμο. Θετικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα θα άφηνε και η διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου προγράμματος στον τομέα διαχείρισης των υδάτινων πόρων της Μαγνησίας. Η οριστική επίλυση του προβλήματος διαρροών που παρουσιάζει το φράγμα Παναγιώτικο με αποτέλεσμα ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες να παρουσιάζονται προβλήματα στην ύδρευση του Νότιου Πηλίου, αλλά και η δημιουργία κλειστών κυκλωμάτων άρδευσης στο Ανατολικό Πήλιο, ώστε να αποφεύγεται η διαφυγή νερού προς τη θάλασσα, αποτελούν δράσεις που σέβονται το περιβάλλον και στοχεύουν στην υδάτινη αυτονομία της περιοχής.
Ίδια θα πρέπει να είναι η κατεύθυνση και στην περιβαλλοντική ανασυγκρότηση των Σποράδων, που έχουν τη δυνατότητα να διαμορφωθούν σε «πράσινα» νησιά, τόσο από την πλευρά της ηλεκτρικής ενέργειας, όπως προβλεπόταν στο προηγούμενο ΕΣΠΑ, όσο και σχετικά με όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων τους.
Το περιβάλλον αναδεικνύεται σε καθοριστικό παράγοντα που θα διαμορφώσει τις πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις του μέλλοντος τόσο στην Ελλάδα όσο και παγκοσμίως. Οι άνθρωποι θα συνυπολογίζουν ολοένα και περισσότερο το περιβαλλοντικό προφίλ μιας περιοχής για την εγκατάσταση, την τουριστική τους προτίμηση και την ευρύτερη οικονομική τους δραστηριοποίηση. Η Μαγνησία με την πολυπλοκότητα και τις ιδιαιτερότητες της περίπτωσής της έχει αναμφίβολα τα βλέμματα στραμμένα πάνω της και μπορεί με ορθή διαχείριση να αποτελέσει “case study” στα ζητήματα του περιβάλλοντος και της αέριας ρύπανσης.
Αλέξανδρος Μεϊκόπουλος
